Z ,,Listów” Henryka Sienkiewicza - 1889r.
W 1889r. Henryk Sienkiewicz przebywał m.in. w Warszawie. Nasz wielki pisarz spotyka się ze znakomitościami świata artystycznego i politycznego tamtego okresu. Godnym zauważenia i przytoczenia są treści, które w sposób osobliwy nawiązują do jego życia rodzinnego. W ,,Listach ” kierowanych do Jadwigi Janczewskiej - Henryk Sienkiewicz pisze m.in. o Sienkiewiczach z Paryża,( tu bardzo miły akcent ) Państwie Czarnowskich z Kroczewa.
Foto: Henryk Sienkiewicz. Drezno 1885r.
20.02.1889r. Henryk Sienkiewicz pisze:
,, Przyjechałem dobrze, bez wielkiego zmęczenia i nie bardzo upieczony gorącem w wagonie. Jechał ze mną Wieniawski (Julian Wieniawski) i Radziwiłłowie (Michał i Maria z Kierzgaiłło - Zawiszów Radziwiłłowie), więc się i gawędziło trochę. Obecnie jestem już w wirze i kręcę się w tym kole, które się ze mną kręci”.
Foto: Algrafia p. Wojciech Rogosz. Warszawa - Rynek Nowego i Starego Miasta
21.02.1889r. Henryk Sienkiewicz pisze:
„Wczoraj, tj. w środę byłem u Sienkiewiczówien ( Marii i Charlotte Sienkiewiczówien, córek Artura Sienkiewicza z Paryża), potem u Godlewskich ( Mścisława i Marii z Popielów Godlewskich ) , a przed balem u Wrotnowskich ( Lucjana i Marii z Tabęckich Wrotnowskich), Panny Sienkiewiczówny mieszkają z ciotką Czarnowską ( Teresą ze Zbyszewskich Czarnowską ), która ma córkę ( Wandę Czarnowską ) w ich wieku. Był to dzień ich przyjęcia i przewinęło się mnóstwo ludzi przy mnie”.
Foto: Algrafia p. Wojciech Rogosz. Warszawa - Brama na Jezuickiej, Pałac na wodzie w Łazienkach.
02.03.1889r. Henryk Sienkiewicz pisze:
,, Spać się bardzo chce i za nic bym do kogo innego nie pisał - ale taka ochota opisać Dzidce (Jadwiga Janczewska) bal środowy w ratuszu i czwartkowy raut u mnie, że wolę pisać jak spać”.
„Bal środowy był bardzo udany-te same kostiumy, które były u Komarowej (Gabrieli ze Starzeńskich Komarowej) więc: margrabowie, margrabiny, peruki, muszki, pończochy, szpady, pióra itd. P. Konstantówna Górska (Maria lub Julia Górska ) miała istotnie śliczny strój żydowski średniowieczny; panna Czarnowska (Wanda Czarnowska) z Kroczewa i jedna Sienkiewiczówna – przebrane za młynarki – duże kapelusze białe, puder na włosach, suknie białe, krótkie do kostek- druga Sienkiewiczówna: kapelusz ryżowy, duży, z jednego boku podpięty, suknia biała, krótka. Panna Walewska (zapewne Elżbieta Maria Walewska) – pączek róży: suknia krótka, puder – wśród tego mnóstwo pączków. Była jakaś piękna pani Klasen – peruka biała, suknia niebieska, róże żółte”.
04.03.1889r. Henryk Sienkiewicz pisze:
,, Bawiłem się nieźle, bo w małym kółku - Wrotnowskich (Lucjana i Marii z Tabęckich Wrotnowskich), Krasińskiej ( Heleny ze Stadnickich Krasińskiej), Łubieńskiej z domu Szlubowskiej ( Marii ze Szlubowskich Łubieńskiej) i pani Czarnowskiej ( Teresy ze Zbyszewskich Czarnowskiej ), ciotki p.p. Sienkiewiczówien, która była najpiękniejszą kobietą w Polsce (dawniej), a dziś jest jeszcze bardzo piękna (lat około 50?) i miła”.
Foto: Cmentarz parafialny w Kroczewie. W głębi po prawej stronie, grób z białego piaskowca – Ś.P. Marii Magdaleny Zbyszewskiej z domu Ślaskich.
Miejsca związane z życiem i twórczością Henryka Sienkiewicza rozrzucone w kraju i zagranicą, są bardzo mocno zakorzenione w naszej polskiej historii i tradycji. Są jednak miejsca szczególne, w których pamięć przybiera inny wymiar. W czasie, gdy odwiedzamy groby naszych bliskich, na większych lub mniejszych cmentarzach. W niektórych miejscach dostrzegamy wyjątkowe pomniki, na których nazwiska i imiona zostały wyryte w innej epoce. Upływający czas, z jednej strony przypomina nam o wielkich postaciach, z drugiej zaś strony zaciera nieubłaganie pewne fakty z dawnych lat. W jednej z bocznych alejek parafialnego cmentarza, znajduje się grób Ś.P. Marii Magdaleny Zbyszewskiej zmarłej w Kroczewie 17.04.1887r.
Była żoną Jana Nepomucena Zbyszewskiego. Ich córka Teresa - była żoną Kazimierza Czarnowskiego.
W sposób osobliwy Henryk Sienkiewicz wymienia Teresę i jej córkę Wandę w swoich listownych wspomnieniach. Nadszarpnięty zrębem czasu pomnik mówi o ludzkim przemijaniu. W chwili zadumy i pamięci, przywołując dawne czasy historyczno-literackie odnajdujemy powiązania nawiązujące bezpośrednio do rodziny, życia i twórczości Henryka Sienkiewicza. W miejscach tak szczególnych, najmniej przez nas oczekiwanych, można odnaleźć ślady sienkiewiczowskich klimatów. Niby tak odległych, a zarazem tak bliskich....
Opracował: Donat Suchenek
Źródła:
Fragmenty ,,Listów ” Henryka Sienkiewicza z opracowania p. Krzysztofa Grabińskiego na www. Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz (5.V.1846 - 15.XI.1916r.), w tym życie i twórczość pisarza.
,,Rozmowy o Kroczewie - Temat: Postacie”. Relacje z zbiorach autora -2009r.
Foto: H. Sienkiewicz 1885r. Antykwariat ,,Atticus” .Warszawa ul.Krakowskie Przedmieście nr 12. Dn.08.11.2011r.
Foto: Algrafia: Klimaty warszawskie. Ze zbioru prac artysty p. Wojciecha Rogosza na www.algrafia.pl.
Foto: zbiór autor.
